درس منطق 1 . استاد حمید رضا امینی . جلسه اوّل

کتاب منطق 1

درس منطق 1 . استاد حمید رضا امینی . جلسه اوّل

فهرست

بخش اول :

مقدمات

درس اول :

1) چرایی منطق
2) چیستی تفکُّر

درس دوم :

تعریف منطق

درس سوم :

موضوع منطق

درس چهارم :

مباحث منطق
تصور و تصدیق
وجه تقسیم مباحث منطق

بخش دوم :

منطق  تصورات

درس پنجم :

منطق و بعث الفاظ

درس ششم :

دلالت و اقسام آن
اقسام دلالت

درس هفتم :

تقسیمات لفظ

1 . مختص ، مشترک ، معقول، مرتجل، حقیقت و مجازاًً

۲ . تقسیم لفظ به مترادف و متباین

٣ . تقسیم لفظ به مفرد و مرکّب

درس هشتم :

مفهوم  و مصداق

مفهوم کلی و جزئی
نسبت های چهارگانه

درس نهم :

تعریف

وظیفة منطقی در بحث تعریف

معنای تعریف

غرض از تعریف

درس دهم :

قواعد و ضوابط مقطعی تعریف

درس یازدهم :

روش ارائه اقسام تعریف

کلیات خمس (اصطلاحات الگوی منطقی تعریف)

اقسام کلی ذاتی و کلی عرضی

درس دوازدهم :

تقسیمات جنس و فصل

تقسیمات جنس

\

درس اوّل

چرایی منطق

ضرورت آموختن منطق

آگاهی از فایده یک علم

اینکه چرا و به چه علت باید آن علم را آموخت ؟

فراگیری آن چه ثمری دارد؟

از جمله دانستنی هایی است که آگاهی از آن

سبب فزونی بینش و انگیزه دانش پژوه در فراگیری آن دانش می شود.

از این رو در درس حاضر با ضرورت آموختن دانش منطق آشنا می شویم

تَفَکُّر یا همان خِرَد و اندیشه

خرد و اندیشه یکی از نعمت های بزرگ الهی است.

انسان ها در پرتو خِرَد وَرزی و تَفَکُّر می توانند بر بسیاری از مشکلات زندگی فردی و اجتماعی خود پیروز شوند.

تمدّنهای بشری ، اختراعات و اکتشافات ، علوم و فنون، پیشرفت ها و توسعه جوامع انسانی

نیز رسیدن به مراتبی از فضایل اخلاقی

مرهون استفاده انسان از این توانایی ممتار خدا دادی است.

نمونه هایی از خِرَد ورزی

نمونه هایی از خرد ورزی های بی شمار آدمی :

کنجکاوی درباره حقایق جهان

تلاش برای یافتن پاسخ سوال هایی مانند :

چگونگی و چرایی خلقت

چیستی هدف آفرینش انسان و سرانجام او

راه رسیدن به سعادت 

نحوه رهایی از دردهای جسمی و رنجهای روحی

و پرسش های دیگری از این دست

که اینگونه خرد ورزی ها توجه بشر را در طول تاریخ به خود جلب کرده است.

مسیر تَفَکُّر

پرسشگری و کوشش برای یافتن جواب ، از جمله تلاش های ذهنی است که در مسیر تفکر تحقق می یابد.

مقدمه ای بر تَفَکُّر

اما راستی تفکر چیست؟

چگونه آغاز می شود؟

آیا تفکر میتواند همواره پاسخگوی پرسش های انسان باشد؟

آیا آدمی در جریان تبدیل مجهول به معلوم دچار خطا نیز میشود؟

با پاسخ به این پرسش ها است که میتوان به چرایی فراگیری دانش منطق و  رار احتیاج به آن پی برد.

چیستی تفکُّر

منطق دانان می گویند تفکر عبارت است از

تلاش ذهن برای تبدیل مجهول به معلوم

انسان ها در جریان تفکر همواره سعی میکنند با استفاده از معلومات و اندوخته های قبلی از حجم مجهولات خویش بکاهند و بر میزان آگاهی های خود بیفزایند. (بدین جهت در بسیاری از کتابهای منطقی، فکررا اینگونه تعریف کرده اند: ترتیب امور معلوم برای تحصیل امرمجهول»)  این تلاش گاه به نتیجه مطلوب که همان حل مجهول است منتهی می شود و گاه خیر؛ به این مثال توجه کنید: عامل پوسیدگی دندان چیست؟ تلاش برای پاسخ به این سؤال هنگامی آغاز می شود که ابتدا ذهن با این پرسش برخورد کرده و توجهش به آن جلب شود. چنانچه انسان بتواند با رفتن به خزانه دانستنیهای ذهن و وارسی اندوخته های موجود در آن، معلومات لازم و کافی مرتبط با مجهول را - که در مثال مذکور لاجرم باید آگاهی هایی در زمینه بهداشت و سلامت دندان باشد - پیدا کند و در چیدمانی درسته آنها را کنار یکدیگر قراردهد می تواند به حل مسأله موفق شود وگرنه سوال همچنان به حال خود باقی خواهند ماند. با دقت در آنچه بیان شد به خوبی روشن می شود که نعمت خدادادی تفکر یک جریان و حرکت تدریجی است که در طی مراحلی واقع میشود ۲. آدمی در فرایند تفکرگاه از عهده پاسخ به سؤال برمی آید و گاه به چنین موفقیتی نایل نمی شود. شایان توجه است انسان در جریان تلاش فکری خود برای کشف واقعیت راه های متعددی را برمی گزیند که برخی درست و برخی نادرست است. به مثال های زیر که نمونه ای از تفکرات بشری است توجه کنید. - خداوند نور است؛ هر توری محسوس است، بنابراین: خداوند محسوس استا | - کتاب ارزان کمیاب است؛ هر کمیابی گران است، بنابراین، کتاب ارزان گران است)
 

- شراب از آب انگور است؛ آب انگور حلال است؛ بنابراین شراب حلال است؟ - مهندسان راه و ساختمان برای مردم نقشه میکشند؛ هرکس برای مردم نقشه میکشد غیرقابل اعتماد است، بنابراین، مهندسان راه و ساختمان غیرقابل اعتمادند - حسین انسان است بعضی انسان ها زن هستند، بنابراین: حسین زن است! - تعریف پرنده به حیوان تخم گذار! با اندک تأملی در مثال های مذکور به خوبی روشن می شود که بر اثر خطای انجام شده به نتایجی دست یافته است که درست نیست. رخداد مواردی از خطا در فرآیند تفکر موجب شد تا دغدغه ای جدی در انسان به وجود آید: راستی چگونه و به چه روشی می توان فکر کرد که از خطا مصون ماند؟ آیا راهی برای تشخیص تفگر درست از نادرست وجود دارد؟ این پرسش اساسی سبب شد تا عده ای از اندیشوران و در رأس آنها حکیم یونانی ارسطو سخت به تکاپو بیفتند و برای جلوگیری خطای بشر در اندیشه، چهارچوبهار قالب های اندیشه صحیح را کشف و در کنار هم تألیف کند.
چکیده
١. تفکر یکی از نعمت های بزرگ الهی است که خداوند به انسان هدیه کرده است. ٢. تفکر عبارت است از: تلاش ذهن برای تبدیل مجهول به معلوم ٣. نعمت خدادادی تفکر، یک جریان (فرایند) و حرکت تدریجی است. ، آدمی در فرآیند تفکرگاه از عهده پاسخ به سؤال برمی آید و گاه خیر. ۵. انسان ها در جریان تفکرگاه دچار خطا می شوند.
۶. مهمترین دلیل برای آموختن دانش منطق فراگیری راهی برای جلوگیری ذهن از خطای در تفکر است.

پرسشها ۱. تفکر چیست؟ ۲ آیا تفکر یک جریان و حرکت تدریجی است؟ چرا؟
٣. اگرانسان نتواند مجهولی را به معلوم تبدیل کند آیا می توان گفت که تفکرکرده است؟ چرا؟
۴. چرا و به چه علت فراگیری دانش منطق لازم است؟
پژوهش
فرایند بودن تفکر را بررسی کنید.